Urząd Żeglugi Śródlądowej realizuje kompetencje Dyrektora Urzędu wynikające z ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej. Do właściwości Dyrektora Urzędu należą sprawy z zakresu administracji rządowej związane z uprawianiem żeglugi na śródlądowych drogach wodnych:

• nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi śródlądowej,
• przeprowadzanie inspekcji statków i postępowania w sprawach wypadków żeglugowych,
• kontrola przestrzegania przepisów żeglugowych, dokumentów statkowych i przewozowych oraz dotyczących Funduszu Żeglugi Śródlądowej i Funduszu Rezerwowego,
• prowadzeniu rejestru administracyjnego polskich statków żeglugi śródlądowej,
• wydawanie dokumentów statkowych i osobowych,
• stanowienie przepisów prawa miejscowego.

Szczegółowy zakres działania Dyrektora Urzędu znajduje się w Statucie Urzędu.